Het menselijk lichaam heeft ongeveer 3 miljoen zogenaamde eccriene zweetklieren, die verantwoordelijk zijn voor de warmteregulatie en zo het lichaam beschermen tegen oververhitting. Ze bevinden zich op de overgang van de lederhuid naar de onderhuid. Maar hoe werkt de warmteregulatie precies? Dat is heel eenvoudig. Het natte zweet dat uit de poriën komt, verdampt op onze huid en er treedt een koelingseffect op. Men spreekt ook van verdampingskou.
Zweten is dus een levensnoodzakelijk proces. Alleen al bij de energieproductie, wanneer voedingsstoffen worden verbrand, ontstaat er zoveel warmte dat de lichaamstemperatuur in het lichaam eigenlijk per uur met ongeveer één graad zou moeten stijgen. Hitte, lichamelijke inspanning en opwinding kunnen de lichaamstemperatuur bovendien verder verhogen. Om ervoor te zorgen dat al deze factoren toch niet tot oververhitting van het lichaam leiden, produceert het lichaam zweet – onze natuurlijke en lichaamseigen koelmiddel.
Bij sommige mensen produceren de zweetklieren echter onnodig veel koelmiddel. Ze zweten continu en extreem veel, zonder dat ze bijvoorbeeld aan een bijzondere lichamelijke inspanning zijn blootgesteld. De werkelijke oorzaken en redenen voor overmatig zweten zijn divers en vaak moeilijk te achterhalen.
Sterk zweten zonder bekende oorzaak
Om nog niet volledig begrepen redenen produceren de zweetklieren bij sommige mensen vaker zweet dan eigenlijk nodig zou zijn voor de temperatuurregulatie en energieproductie. Er wordt vermoed dat een overactiviteit van de zweetklieren of een overactiviteit van het sympathische zenuwstelsel, dat de productie van de zweetklieren reguleert, hieraan ten grondslag ligt. De betrokkenen zweten vaak aanvallend en tot meerdere keren per dag. De zweetaanvallen beperken zich meestal tot bepaalde lichaamsgebieden, zoals bijvoorbeeld oksels, voetzolen, rug, hoofdhuid of voorhoofd. Bij sommige mensen zijn al geringe prikkels voldoende en begint het lichaam te zweten. Bij anderen daarentegen treedt het zweten plotseling en zonder een voorafgaande trigger op. Ook de intensiteit van het zweten varieert aanzienlijk: het klachtenbeeld varieert van zweetdruppels op het voorhoofd en donkere zweetvlekken onder de oksels tot regelrechte stortbuien. De betrokkenen worden bovendien meestal alleen overdag door de vervelende zweetaanvallen getroffen. 's Nachts hebben ze daarentegen vaak geen klachten.
Stress als oorzaak van overmatig zweten
Stress en emotionele belasting worden beschouwd als een van de belangrijkste oorzaken van overmatig zweten. In afgezwakte vorm kent bijna iedereen dit fenomeen: wanneer je gespannen, opgewonden of nerveus bent, kan het lichaam al snel gaan zweten. Vochtige, trillende handen en een paar kleine zweetdruppels aan de haarlijn zijn hier een volkomen normale reactie van het lichaam op een stresssituatie.
Als iemand voortdurend onder druk staat, kan dit ook invloed hebben op het zweten. Veel mensen die onder constante stress staan, klagen over plotselinge zweetaanvallen, ook 's nachts. Een cruciale rol speelt in dit verband de psyche. Constante stress heeft een negatieve invloed op het geestelijk welzijn en kan onder andere leiden tot depressieve stemmingen, slaapproblemen en nervositeit. Vanwege de psychische belasting geeft het lichaam daarom meer stresshormonen af, die op hun beurt het commando voor de zweetproductie geven.
Hormonale veranderingen tijdens zwangerschap en menopauze
Bovendien kunnen hormonale veranderingen ook de oorzaak zijn van overmatig zweten. Tijdens de zwangerschap of de overgang is hevig zweten daarom geen zeldzaamheid. Vooral in de overgang klagen veel vrouwen over plotselinge zweetaanvallen en overmatig zweten. Men gaat ervan uit dat de oorzaak ligt in de dalende oestrogeenspiegels. Hierdoor raakt de hormonale balans verstoord en functioneert de temperatuurregulatie van het lichaam onnauwkeurig: de hersenen sturen een koelingssignaal, terwijl dat eigenlijk helemaal niet nodig zou zijn.
Sterk zweten kan ook tijdens de zwangerschap optreden. Ook hier spelen de hormonale veranderingen in het lichaam een cruciale rol. Het vrouwelijke lichaam moet nu niet meer één, maar twee mensen voldoende van voedingsstoffen voorzien. Het gevolg: de bloedsomloop wordt gestimuleerd en de lichaamstemperatuur stijgt. Om de temperatuurstijging te compenseren en het lichaam tegen oververhitting te beschermen, wordt de zweetproductie verhoogd. Wie zich ongemakkelijk voelt, kan met lichte kleding van natuurlijke vezels en een bewuste, evenwichtige voeding tegenwerken – in principe is dit echter een volkomen normale lichaamsreactie.
Ongezonde levensstijl
Naast de zojuist genoemde oorzaken speelt vaak ook de levensstijl een grote rol. Om overmatig zweten tegen te gaan, moet daarom eerst de eigen levenswijze onder de loep worden genomen. Beweeg ik voldoende? Doe ik aan sport? Eet ik gezond? Heb ik te veel stress? Dit zijn allemaal factoren die de zweetproductie kunnen beïnvloeden. Vaak zijn het pittige gerechten, te veel koffie of alcohol die de zweetproductie op volle toeren brengen. Ook overgewicht is een veelvoorkomende oorzaak, want de overbodige kilo's bemoeilijken zelfs kleine bewegingen, zodat het lichaam al op kleine inspanning reageert. Wie echter ondanks een gezonde levensstijl overmatig veel zweet of een verandering opmerkt, kan bij de huisarts of dermatoloog om advies vragen.
